Listeria to rodzaj bakterii Gram-dodatnich, należących do rodziny Listeriaceae. W jej skład wchodzi m.in. Listeria monocytogenes, która jest niebezpieczna dla ludzi i zwierząt. Listeria monocytogenes wywołuje listeriozę – jedną z najpoważniejszych chorób przenoszonych drogą pokarmową.

Bakterie te są powszechnie obecne w przyrodzie, a do zakażenia dochodzi głównie poprzez spożycie skażonej żywności, np. produktów mlecznych oraz gotowych do spożycia wyrobów mięsnych i rybnych.¹

Listerioza u osób zdrowych z prawidłową odpornością najczęściej przebiega bezobjawowo albo objawy mają niewielkie nasilenie. Najczęstsze objawy mają charakter grypopodobny:

• gorączka,
• dreszcze,
• bóle mięśni,
• dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunka, wymioty lub inne dolegliwości pokarmowe, które ustępują zwykle po 1-3 dniach).

Objawy listeriozy u dzieci, osób starszych i tych z obniżoną odpornością są znacznie bardziej nasilone:

• zaburzenia równowagi,
• światłowstręt,
• gorączka,
• przeczulica,
• uczucie splątania.

Czasem u pacjentów obserwuje się dolegliwości ze strony układu pokarmowego (biegunkę, nudności, wymioty) oraz ze strony układu nerwowego (zaburzenia równowagi, drgawki i inne).  Jeśli bakteria Listeria monocytogenes zaatakowała ośrodkowy układ nerwowy, objawy są charakterystyczne dla zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych:

• sztywność karku,
• trudność z przygięciem brody do klatki piersiowej.

Objawy listeriozy u kobiet w ciąży mogą mieć charakter grypopodobny. Przebieg może być skąpo objawowy lub bezobjawowy, jednak należy pamiętać, że istnieje duże zagrożenie poronienia, porodu martwego płodu lub rozwinięcia u dziecka listeriozy wrodzonej.²

Dla producentów żywności nowe przepisy oznaczają konieczność całościowego podejścia do bezpieczeństwa mikrobiologicznego – nie tylko w momencie opuszczania przez produkt linii produkcyjnej, ale w całym okresie jego obecności w łańcuchu dostaw: od przetwórstwa i pakowania, przez transport i magazynowanie, aż po półkę sklepową.

To rewolucyjna zmiana, która wymusza znaczne wzmocnienie kontroli jakości i higieny na każdym etapie procesu technologicznego. Już nie wystarczy, by produkt był „czysty” w dniu pakowania – musi pozostać bezpieczny przez cały deklarowany okres przydatności do spożycia. Oznacza to konieczność dokładnej walidacji trwałości mikrobiologicznej, bardziej rygorystycznych testów wyrobu gotowego oraz środowiska produkcyjnego, a także monitorowania potencjalnych punktów ponownego zakażenia (ang. recontamination).

Szczególnie krytyczne stają się obszary takie jak linie pakujące, taśmy transportowe, przestrzenie bliskie kontaktowi z produktem oraz opakowania jednostkowe i zbiorcze. To właśnie tam, w trudnodostępnych zakamarkach i miejscach o wysokim poziomie wilgoci, Listeria monocytogenes może się utrzymywać i namnażać, stanowiąc realne zagrożenie. Nawet krótkotrwała ekspozycja produktu na skażone powierzchnie może sprawić, że poziom bakterii przekroczy dopuszczalne normy w ostatnich dniach przydatności do spożycia – co według nowych przepisów jest niedopuszczalne.

W tej sytuacji metody dezynfekcji muszą być nie tylko skuteczne, ale również szybkie, bezpieczne dla żywności i możliwe do zintegrowania z istniejącymi liniami produkcyjnymi. Coraz więcej zakładów rezygnuje z agresywnych środków chemicznych na rzecz nowoczesnych technologii bezresztkowych – takich jak dezynfekcja światłem UV-C. Zaletą tej technologii jest możliwość błyskawicznej inaktywacji drobnoustrojów (m.in. Listeria monocytogenes) na powierzchniach i w powietrzu. Ponadto działanie promieni ultrafioletowych o długości fali 253,7 nm nie powoduje zmiany właściwości sensorycznych produktu i zostawia śladów na dezynfekowanej powierzchni.

przykład Zespołu Bakteriobójczego UV-C produkcji Ultraviol Pietras, Purgał, Wójcik

Poniżej prezentujemy badania skuteczności lamp bakteriobójczych produkcji polskiej firmy Ultraviol Pietras, Purgał, Wójcik. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż 2x36 W mocy daje taki efekt z odległości 1 m. Natężenie światła UV-C zmienia się z kwadratem odległości między źródłem światła, a naświetlaną powierzchnią. Zatem zbliżając lampę UV-C do taśmy produkcyjnej, opakowania lub produktu, jej natężenie zwiększa się wielokrotnie, co przekłada się na znaczne skrócenie czasu dezynfekcji.

Źródło: materiały Ultraviol sp.j. Pietras, Purgał, Wójcik 

Więcej informacji o zastosowaniu dezynfekcji UV-C na produkcji spożywczej można uzyskać bezpośrednio u producenta:

Ultra-Viol sp.j. Pietras, Purgał, Wójcik pod adresem:

biuro@ultraviol.pl

lub telefonicznie pod numerami:

• 609 010 717
• 601 947 667
• 605 362 042

Źródło:

^{1 https://foodfakty.pl/zakazenie-listeria-jak-zapobiegac-i-kontrolowac-w-przemysle-spozywczym-grozna-bakterie-wywolujaca-rzadkie-ale-powazne-choroby-przenoszone-droga-pokarmowa dostęp 9 lipca 2025 r.}

^{2 https://www.medicover.pl/o-zdrowiu/listerioza-czyli-choroba-ktora-czai-sie-w-lodowkach-objawy-i-leczenie-listeriozy,6253,n,3707 dostęp 9 lipca 2025 r.}